June 11, 2014

A Dai Kho Rih Lomi Kawlpa Ka Hawi He Biaalnak

Biadomhnak:London cu inn hlan man a fak tuk caah building pakhat hi mi tam ngai nih kan ni hrawm cio hna. Ka room pawngah kawl pa a um ve,a nih hi siibawi pakhat a si i kei mah he MBA a kai cuahmah ve. Kan ni manh caan ah kan subject kong long si loin kan ram ramkhel,biaknak le education system kong hna kan ni ruah tawn. Anih hi siibawi pakhat a si bantuk in ca tampi a rel mi a si. Amah sin in theihhngalnak ka chapmi tam ngai,kawl mi nih Chinmi an kan hmuh ning zong ka cawn/hmuh khawh.

Ka lungtling bak lomi pakhat:Voikhat cu hitihin bia ka hal'Nan mah chuahpi holh le ca a si mi kawlca(Myanma-sa) subject hi sianginn(abik in tanghra) ah level tluk(same level) in kan mah holh dang a hmang ve mi he kan cawnti hi a dik(fair) na ti maw? Chinmi tanghra kan sunghnak a ruangbik cu kawlca hi a si,kan mah Chin ca hi nan mah kawlmi he level tluk in cawngti sisehlaw a dik ngai ko na ti hnga maw? tiin ka hal.Aka lehmi cu,'Myanma-sa level tluk in kan cawn ruangah Chinmi tanghra sungmi nan tam a si lo,saya te cachimh that lo ruang deuh ah a si. Nan hngakchia tein class chung kawl holh rak hmang cang uhlaw nan ni harh ti hnga lo' a ti ve.

Ka point a cohlang kho hrim lo.Kei nih 'Nan mah level 2 nan cawn lio ah kan mah level 1 long kan cawn ding a si,Myanma-sa textbook pakhat kan ni hrawm awk zong a si hrim lo, level niam deuh in textbook zong an kan tuah piak ding hrim a si' ka ti len nain a duh bak ve lo, cachimhtu le sianghngachia santlaih lo bia a si a ti peng ve ko. Hitluk a dik lo timi aa fiang ko buin ka point a cohlang khawh lo tikah ka thin hna a hang pah,nain ka hawi tha a si hlei ah siibawi pakhat a si tikah biahrang in ka chon duh ve lo. Cuticun,kan ni manh caan ah bia pehtlaih in kan ni al tawn,tutan tanghra result a chuah hnu kau hin kan biaalnak azual.

A ngaingai te ti ah cun kawlmi second language pakhat long an cawn lio ah kan mah miphun dang cu second language pahnih(Myanmar,English) bak kan cawng cuh. Cunak azual deuh rih mi cu kan thiam bak lomi holh in ca kan rak cawn tikah by-heart system long kan hmang. Tangcheu in tanghra tiangah kan cawnmi a tam lengluang nain kan thiammi pakhat hmanh um lo.Hihi kan second language a si mi kawl ca hmanh kan thiam hlan ah kawlca bak in second subject kan cawn rih,hihi zei he dah a lo ti si cun,cahang um lomi cafung in catial he a lo.Chinmi caa kan thiam lomi le tanghra sungh kan tam khun hi kan thluakchiat caah si loin cozah policy ruang deuh ah a si.

Miphun tampi icawhnak ram tampi ah cun national language hi mah le holh a ngei ve ko mi kha first language bantuk in an cawnter bal hna lo.Biana ah India national language Hindi khi ram pumpi nih an cawng ve ko nain an cawnning level aidang cio.Mizo pawl basic level an cawn lio ah Hindi holh hmang mi Kala pawl cu advanced level an cawng cang.Hitihin kan kawlram zong a si awk a si ve. Cu lo ah cun kawl pawl an ni miak tuk lawmmam!

Nikum Rangon ka um lio ah ka nau le tanghra an mark cazin ka va lak piak hna,mi tam deuh cu Myanma-sa ah an sungh. Adang subject a awng dih nain Myanmasa long a sung mi zong an um len,hibantuk ka hmuh ah ka lungfah a zual.Kei tanghra ka rak kai ah ka cazoh caan 30% bak Myanma-sa ah ka pek. Mitampi cu Myanma-sa kawngpi pawl zaanchir kan au hnawhnak ah subject dang zoh caan kan pe kho ti lo. Kan au hnawh peng mi topic zong sau  nguh hlei hlah,zarhkhat hnu ah cun athar in au hnawh than a ho. Cuticun,kawlpawl nih zaankhat hnih ah an lim khawh mi Myanma-sa te nih kan caan sunglawi a dolh dih hlei ah mitampi kan lung a kan donghter.Cuchinchap ah kawlram chung tanghra question kan zoh tikah Chin State le Sagaing Taing question hi a har khun rih!Tukum result zong letkhat veve in an tla.

Biadonghnak:Kawlca cawn le kawlholh thiam hi ka doh bak loh,Union chung kan um chung poah cu kan cawn le kan thiam awk a si ka ti. Nain,kan miphun thanchonak a donh tu policy cu kan doh bak a herh. Kan nih Chinram cu a kan cawmtu ding natural resource tha kan ngei lo caah human resource tal kan thatter lo ah cun kan ram sersiam a awl lai lo. State pakaht in kumkhat ah minung 700 menmen nih tanghra awn cu a tlawm tuk ngamsam ko.Hitluk tanghra awng kan tlawm hi sianghngakchia le cachimtu saya/ma cung ai hngat ve nain 40% tal hi cu kawlca first language bantuk in an kan cawnter caah a si lai ka ti!







 

2 comments:

  1. Lungthlitum,

    Tutan na cabia cu ka uar tuk lawmmam caah na blog thengmang ah comment ka hun tial asi. Na chuahpi mi issue hi a ruah awk ah kan ruah lomi le a rak biapi tuk tung mi asi fawn. Na fianhmi a dik tuk ka ti. Kawlram education system cu thlen hrimhrim a haumi asi ko, by-heart system cu khoika hmun le hma hmanh ah hman khawh asi lo. America ka phak hnu ah hin sianginn ka kai lo nain an cawnmi subject le homework ka zoh tawn ve i an class chung an cawnmi pin ah thildang va kherhhlai (analysis/research or advanced studying) awk khi an pek peng hna. Cu tik ah an cawnmi kha a thiam bak in an thiam. Examination an tuah dan zong hi ka uar tuk, multiple quiz asi i camipuai phit tikah stress a zaang.

    ReplyDelete
  2. Kawi,ka lawm tuk..Thazang peknak comment pakhat te hmanh nih thazang tamtuk a ka pek.

    ReplyDelete