Ramdangmi Thit Vat Kongah Lai Mino Cheukhat Hmuh Ning

Ramdangmi thit vat nak kongah catial tu nih aa bochan deuh mi Lai mino cheukhat an ruahnak a hal hna i hi ti hin bia an rak leh cio. 

Biahalmi: Laimi ramdang a phan mi kan tlawm ti lo,cheukhat cu Laimi um lonak hmuhma hna ah khua kan sa. Ramdang mi he kan ni cawh tuk tikah i duhnak hna a chuak i a donghnak ah cun i thitum nak tiang kan phan pah cang. Hiti aruang tampi ruangah ramdang mi he ai um mi kan Lainu/Laipa hi an mawh lo na ti maw?Or Lainu/Laipa theng te an thit vat ding hrim a si na ti dah?

Salai Sang Hnin Lian(Thailand ah MA kai lio): Laimi umlonak rumro i, a umkomi Laipa le Lainu cu, nupi le pasal ngeih ruah thengtheng ah, na umnak va thial law, va pem ko ti cu ti awk tha hnga maw? Cuchap lo ah, Human Rights (Nuhrin Covo) in kan zoh a si ahcun, Nupi/Pasal ngeih or ngeihlo cu, pumpak pakhat bak nih a ngeihmi covo a si ko. Nain, kan nih mitlawm u a si mi caah covo rumro dir pi kha a har ko. A fiang ko mi cu, chanthumnak ahcun, cheu 5 ah cheu hnih or cheu nga ah cheu 3 cu tlau si te ko men lai dah!

Salai Lairamthang(Maryland,USA): US cu ram 50 a komhmi ram bantuk ka si tik ah a cikpak in a ummi mi tlawmte Laimi caah miphun lohtlau a fawi te lai. Tuluk, Korea le Vietman te bantuk in a bubu deuh in kan um a herh, Tuluk pawl nih khin a phaknak hmun poah ah phungki sianginn an ngei i, an holh, an phung le an lam, an ei le an din an i cawn piak caah chan saupi tiang an hmun. Kannih Laimi cu miphundang sin ah cun barawhzat lo kan si caah miphundang nak in kan i funtom a herh. 

A cikpak kan ummi nih miphundang he tthi-umhnak le living together umnak a chuahpi theo. A bu in kan um ahcun kan holh kan ca le kan nunphung kan nunpi khawh lai caah kan miphun chan kan peh khawh lai. US cu vawleicung nunphung kip a cawhnak le holh phun kip a cawhnak ram a si. Um nganpi chungah buti chuan bantuk in a chuangmi ram kan si. Mah chungah kan i palh ahcun kan miphun, kan holh, kan nunphung a fil lai i, chan hnih thum ah kan miphun ci a mit lai. Um chung i kan palh lo ding kha a biapi ngaingai. A phu in kan um deuh poah ah kan thawng deuh lai, kan i hlum deuh poah ah kan him deu hlai. Hmun khat kan umtti deuh ahcun kanmah le kanmah zong kan i thit/vaat deuh lai caah kan miphun a him deuh lai.

Salai Joseph KB Thawng(Thingthang Editor): Hi kong hi kaphnih huap in cuanh a hau, tiah ka ruah. Pakhatnak ah, Kawlram uknak ṭheo sual ka phawt. Hramhram pennak ruangah daihnak tlamtling (positive peace) a um taktak lo ruangah vawlei killi kan cuul fam. Pahnihnak ah, “Duhnak timi cu ramri a ngei lo” timi khi zapi ca si loin mizeimaw caah cun buahcih tuk khuasaknak nih a hrin khawhmi a si ve. “Laipa caah Lainu, Lainu caah Laipa” cu a ṭhabik ko, al khawh a si lo, al awk zong a um lo. Cun, mizeihmanh nih a si khawh ikpak le tuak pah ikpak ahcun Laipa theng, Lainu theng ṭhit-vaat cu a herh ko, a ruang cu kan fiang ko cu mu. 

Amah belte, miphundang ṭhit-vaat paohpaoh hi tlaunak an si ve lo (zapi caah chimmi tu cu a si lo). Mi lungṭhawng le khuakhing a khak pah ikpak nih cun an vaale le an nupile kha Khrihfa hna ah an canter hna. Laiholh hna an thiamter hna. Cun, Lai lungput sining an ngeihter khawh hna---cu bantuk minung bel an har hringhrang lai. Na biahalnak bantukin, a tlangpi in chim ahcun “Khuakhing a khak ve lomi le thi le sa nih a teimi hna, Lai miphun kan sining biapi ah a chia ve lomi hrat cu an mawh lo” hei ti ko ning. Aṭhabik tu cu “Laipa caah Lainu, Lainu caah Laipa” hi kan ithim cio awk le kan ṭhit-vaat cio awk a si ko, tiah ka ruah.

Pastor C Duh Kam(CBMC Pastor, USA): Nunphung le thannak aa dan tuk caah miphun dang vat cu nu le va i theih taktak a har ngai lai.  A bik in, kannih Laimi cu chungkhat he kan i then kho lo.  Bawmh an hau, bawmh kan hau.  Hi bantuk lio zong ah miphun dang nih cun an kan theihpiak kho deuh lai lo.  Miphun dang vat ahcun kan miphun sinak zong a tlau kho ding a si rih.  Cu caah, mah le miphun te i kawl i, i thit-lak cu a tha bik. 

Ramdang ah kan um tikah Lainu le Laipa vat ding bel hi a har ngai kho men.  Vangeih le nupi thit cu a hau fawn.  Nunnak ah a biapi bik a si caah hrial khawh lo mi a si.  Umnak pawngkam nih a pek lo ahcun le mah miphun hawi he aa tong kho lo mi dirhmun ah um ah cun miphun dang he an i tthi um ko lai.  Cu caah, Laimi hi ramdang kan umnak ah a bu deuh in um kan herhnak a si.  I hawikomh deuh le rianttuan tti deuh, biakinn pakhat le buu pakhat ah um tti kan herh khunnak a si.  Miphun dang he i thit-lak zong ahhin Khrihfa a si mi an si ahcun pehtlaihnak a tha deuh fawn lai.  Mah miphun he i thit-umh khawh ding cu pakhatnak ah chiah le ruah ding kan si.  Kan ruah ahcun a lam a um deuh ko lai.  A tha bik a si ko.

Chanbik Ceu Sawmhal(Lungchuak blog ngeitu,S.Korea): Lainu/Laipa nih Lainu/Laipa theng an vat lo cu a poi ka ti lo nain, Ramdangpa an vat ruangah Lai Miphun sinak an thlau cun apoi tuk, ka ti. Zeiruang ti ahcun, kan miphun athlautu sining pakhat aphak tertu asi caah khan. Ramdangpa/Ramdang nu a va/thi nain, Lai miphun caah rian atuantu/aa pekchantu le bochan atlakmi asi ahcun Aung San Su Kyi bantukin uar a um tuk fawn hnga, ka ti.

Salai Thomas Lian(Catial thiam,Malaysia): Asi,, atu lio caan hi Chin miphun ramkip kan i  thekdarh taktak, mah hi mi ramdangpi sin a ummi caah ahcun thil fawi lo asi ko. Ramdang nu maw asiah, pa maw asiah kan I duh cang hnu ahcun zeiti awk tha mu, asinain thil pakhat tu cu Chin miphun mino hna nih kan miphun kan dawt le kan tlaihchan taktak asi ahcun, nupi ngeih kan zat hlan deuh khin timhtuahnak kan ngeih a herh tiah ka ruah. 

Ka chim duhnak cu Lainu thengtheng ka thit lai, Laipa thengtheng ka vat lai tiah biakhiahnak ngeih ding ka ti. Miphun milu ah a tlawmmi le tlangholh hmanh a ngei rih lomi Chin miphun nih kanmah miphun hrimhrim I thitvat sisehlaw ti hi ka kalpining cu asi.

Salai Ngun Thianhlun (Indiana,USA): Laimi nih cun Mirang Minak cu kan thit vat lo a tha ka ti.Laimi tluk in dawt nak an ngei lo, an nunphung le kan nunphung zong a lo lo.Cun kan hmuh sang tuk mi hna hi kan palh, zei hlei an si lo, an tha thu in sex pakhat lawng hi an kan tei nak a si lai.Miphun dang cio cio hmanh ah kan mah muisam keng Asian hi cu a poi deuh lo.Kan culture zong a khat pah ko caah Kawl le Tultuk Thai hei ti ban tuk hi cu a poi lo deuh zei hlei an si hrim lo .

Minak le Mirang pawl hi a tam deuh cu Chinmi chung in Minak a thi va cang mi hna pawl i an va le zong hi zei hua ha lo lawngte an si hna.A si khawh chung in kan hrial hi a tha bik lai.Adongh nak ngai ngai ah cun Chin pa tluk hmanh an si hna lo. 

*** Atang i caw-ngia hmanthlak na click ah kei phaisa ka ngah ve, voikhat tal ka click piak ve hram!